Hoe kies je de beste rugzak voor trektochten?

Deel 1 – de indeling van je rugzak

Als de regen langzaam steeds harder naar beneden begint te komen, besluit je dat je er toch echt aan moet geloven nu. Tijd voor de regenjas… Maar waar had je dat ding ook alweer opgeborgen? Terwijl je een voor een alle zijvakjes doorzoekt, voel je een klein stroompje water je nek inlopen. En tegen de tijd dat je, nu bijna wanhopig, heel je rugzak hebt doorzocht en onderin je tas aan het graaien bent, staat het water al in je schoenen. Totdat je je ineens herinnert dat je de regenjas in die handige zak bovenin de klep van je rugzak had opgeborgen. Je weet wel, voor het geval je hem plotseling snel nodig zou hebben…

Herkenbaar? Dan heb je waarschijnlijk net een nieuwe rugzak, of ga je er niet zo vaak op uit. Ja, ook ik heb zo in de stromende regen weleens staan vloeken. Maar hoe vaker je loopt met al je spullen op je rug, hoe meer je een systeem zal gaan ontwikkelen. Tot je precies weet waar elk item zich bevindt in je rugzak, en je het blindelings zou kunnen vinden. Want hoeveel handige vakjes je rugzak ook heeft, als je niet meer weet wat je nu waar hebt opgeborgen, blijken ze ineens toch niet zo handig.

Rugzakadvies in de winkel is er puur op gericht jou een van de rugzakken te verkopen die ze daar hebben hangen, en dan misschien ook nog wel een waar de winkel de meeste commissie op krijgt. In deel 1 bespreek ik de vragen die je jezelf moet stellen vóór je naar de winkel rent. In deel 2 ga ik wat dieper in op constructie, materialen, frame etc.

Ook ik heb natuurlijk de waarheid niet in pacht, en wat voor mij werkt, werkt niet voor iedereen, maar ik heb inmiddels wél veel ervaring met rugzakken uitzoeken, en ik weet precies wat ik nodig heb in een rugzak en waarom. Of voor jou hetzelfde geldt, kun je alleen te weten komen door het te proberen, maar ik hoop dat het advies in dit artikel in ieder geval een paar keuzes makkelijker maakt.

Waar begin ik met het uitkiezen van een nieuwe rugzak?

De eerste vragen die je jezelf moet stellen, zijn:

• Hoeveel liter moet mijn rugzak zijn?
• Wat wil ik ermee gaan doen? (waarheen, wanneer, etc.)
• Wat is mijn budget?
• Waar liggen mijn prioriteiten?

De allereerste keus die je moet maken, is hoe groot je rugzak ongeveer moet zijn. De inhoud van rugzakken wordt gemeten in liters.

Hoeveel liter moet mijn rugzak zijn?

In het kort, voor de meeste mensen geldt:

15-25 liter:       dagrugzak

30-45 liter:       rugzak voor huttentochten of weekendjes weg

45-65 liter:       rugzak voor trektochten

65+ liter:            rugzak voor serieuze winterexpedities, waarbij je spullen als winterslaapzak, vierseizoenentent, stijgijzers, ijsbijl, en misschien zelfs touwen mee moet nemen.

Als je net bent begonnen en nog veel oudere of goedkopere spullen hebt, nemen deze over het algemeen wat meer ruimte in dan de nieuwere en duurdere spullen. Laat je daar vooral niet door tegenhouden!

Heb je een rugzak nodig voor dagjes weg, naar de stad of naar je werk? In dat geval heb je genoeg aan een dagrugzak. Gewicht en draagcomfort zijn waarschijnlijk minder van belang dan bij een rugzak waarmee je een lange trektocht wilt gaan maken waarbij je zelfvoorzienend moet zijn.

En terwijl ik veel ultralight wandelaars ken die met een rugzak van 35-40 liter dagenlang in de wildernis kunnen verblijven, zal voor de meeste mensen toch gelden dat 30-45 liter groot genoeg is voor een huttentocht of een trektocht van enkele dagen.

“Een rugzak is als een lege kamer: de ruimte die je hebt, zal zich op magische wijze vanzelf vullen met spullen!”

Een rugzak voor een lange-afstandswandeling (waarbij je gaat kamperen en zelf je eten en drinken mee moet nemen voor meerdere dagen), zal al gauw richting de 50 of zelfs 60 liter gaan. Meer inhoud dan dat moet je eigenlijk alleen overwegen als je een expeditie gaat ondernemen in winterse omstandigheden, waarbij je veel zware winterspullen mee moet nemen. Dit betekent eigenlijk ook al meteen, dat een ultralight rugzak dan niet meer je beste keuze is.

Mijn huidige rugzak is 60 liter, en die is eigenlijk alleen maar vol als ik echt voor een week aan eten en meerdere liters water mee moet nemen. Als je dat soort plannen ook hebt, moet die extra ruimte er wel zijn. Handig is om dan een rugzak te nemen die je makkelijk kleiner kunt maken (bijv. met een roll-top). Voorkom dat je die extra ruimte gaat opvullen met onnodige zaken als je rugzak een keer niet vol zit door een paklijst te maken en jezelf daar strikt aan te houden.

Ook goed om te weten: de ene 50 liter is de andere niet. Sommige merken tellen elk zijvakje mee voor de inhoud, sommige tellen alleen het hoofdcompartiment en geven de inhoud van extra vakken apart op. Ook kunnen zaken als de indeling van het hoofdcompartiment en de vorm van het frame invloed hebben op de hoeveelheid spullen die erin past.

(Weten welke spullen ik zelf meeneem op een trektocht? Lees het in ‘Paklijsten voor de leukste meerdaagse wandelingen’)

Wat wil ik ermee gaan doen? (waarheen, wanneer, etc.)

Deze vraag hangt nauw samen met wat ik hierboven heb besproken. Wil je alleen maar huttentochten gaan maken in de zomer? Dan ben je snel klaar. Of wil je een rugzak waarmee je zowel een zorgeloze zomertocht kan maken, als een barre tocht in de winter? Dan heb je logischerwijs een grotere rugzak nodig, die je kleiner kan maken als hij niet helemaal vol zit.

Ga je ermee naar zomerbestemmingen waar het zelden regent? Of ga je juist dagenlang door de regen sjokken? Houd rekening met jouw worst case scenario en zoek je rugzak daar op uit. Verwacht je veel regen, dan kan een rugzak van een materiaal dat geen water absorbeert een echte meerwaarde bieden.

Wat is mijn budget?

De rugzakken van traditionele en populaire merken als Osprey, Fjällraven, Deuter, etc., zijn meestal niet de goedkoopste of de lichtste, maar gaan wel lang mee. Ik had jarenlang een zo goed als onverwoestbare rugzak van Osprey, die heel slijtvast was, een heleboel handige vakjes en functies had, en heel fijn droeg.

Waarom heb ik die niet meer dan? Simpel: hij was te zwaar. Naarmate ik meer ging lopen en ervaring kreeg, bleek dat ik het grootste deel van al die handige functies en vakjes nooit gebruikte. Ook was hij te groot. En ja, die ruimte ging ik dus ook gebruiken door er dingen in te stoppen die onaangeroerd thuis weer uit de tas kwamen.

Met één simpele aanpassing: een nieuwe, lichtere en kleinere rugzak, ging mijn base weight (het gewicht van je rugzak zonder de items die variabel in gewicht zijn, zoals eten, water, brandstof) gelijk kilo’s omlaag. Mijn oude rugzak: 2,1 kilo en 70 liter inhoud. Mijn nieuwe: 850 gram en 60 liter. Maar dat was wel een flinke investering, die ik pas maakte nadat ik al goed wist wat ik wilde.

(Waarom het reduceren van je base weight belangrijk is, bespreek ik in dit artikel: ‘Ultralight op pad? Of toch maar niet?’)

Begin je net met wandelen en wil je voor het eerst op trektocht? Kies dan voor een tweedehands rugzak van goede kwaliteit. Je kunt natuurlijk ook een nieuwe goedkope rugzak halen in de aanbieding of bij een prijsvechter, maar de spullen van de bekende merken houden een grotere restwaarde en gaan vaak langer mee. Met een beetje geluk kun je ze, als je eenmaal weet wat je wilt, weer voor een goede prijs doorverkopen. Merken als Osprey hebben bijvoorbeeld ook een levenslange garantie. Als er iets stuk gaat aan je rugzak, maken ze het gratis voor je.

De ultralight rugzakken die ik nu gebruik, zijn allemaal fors aan de prijs (300-400 euro) vanwege de gebruikte materialen, en slijten meestal sneller. Toch zijn ze voor mij de moeite waard, vanwege de reductie van het gewicht en de bijkomende voordelen daarvan. In die prijsklasse heb je ook vaak meer mogelijkheden om je rugzak aan te passen aan jouw eisen en maten.

Voor je een dergelijke investering gaat doen, raad ik aan om eerst uit te zoeken wat jij belangrijk vindt aan een rugzak. Als je niet vaak lang op pad gaat, is een stevigere, zwaardere rugzak die fijn draagt en onverwoestbaar is, misschien wel een betere keus voor je dan een dure, ultralight rugzak. Maar heb je snel last van knieën, rug of nek, dan kan je last verlichten juist het verschil maken tussen wel en niet op pad kunnen en gaan. En ook voor de lange-afstandswandelaars loont het echt om je basisgewicht zo laag mogelijk te krijgen.

Een overweging: in het begin hadden alle toeters en bellen een onweerstaanbare aantrekkingskracht op me. Ingebouwde regenhoes? Ja, graag! Een apart vak voor je slaapzak? Wat handig! Een extra grote rits zodat je overal goed bij kan? Top! Door anders in te pakken, vind ik al die dingen nu overbodig. En als je ziet, wat zo’n apart vak of een extra rits aan gewicht toevoegt, zijn ze toch zo handig niet meer…

(Weten hoe ik mijn rugzak inpak om zo efficiënt mogelijk op pad te gaan? Lees dit artikel over hoe je het beste je rugzak in kunt pakken)

Waar liggen mijn prioriteiten?

Dat brengt me bij het volgende: wat vind jij belangrijk aan een rugzak? Laat ik een open deur intrappen: draagcomfort zou altijd voorop moeten staan. Maar dan? Gewicht? Kleur? Opties?

Wil je persé een rugzak met veel opties, dan kan dat natuurlijk. Zolang je maar beseft dat elke keuze een gevolg heeft. En als je nog nooit een langere trektocht hebt gemaakt, dan weet je waarschijnlijk nog niet wat je belangrijk vindt. Ik raad je aan om dan wat oude spullen van iemand te lenen, en een weekendje op pad te gaan, dicht bij huis.

Er zijn zoveel keuzes te maken, maar dingen die misschien essentieel lijken, kunnen vaak ook op andere manieren worden opgelost.

Zo was ik altijd erg gecharmeerd van het idee van een ingebouwde regenhoes. Tot ik me realiseerde dat je spullen zelfs met regenhoes tijdens een flinke hoosbui nog steeds nat kunnen worden. Sindsdien zorg ik ervoor dat mijn spullen in de rugzak zelf in waterdichte zakken zitten. En ik gebruik een vuilniszak om de spullen die écht droog moeten blijven (slaapzak, warme kleding, electronica) extra in te pakken. Zelfs als ik in de rivier terecht zou komen, blijven die dingen droog door een dubbele bescherming. Dat zie ik een regenhoes nog niet doen. Mijn rugzak wordt tijdens een regenbui dus wel nat, en daardoor ook iets zwaarder, maar het materiaal is zo licht dat het niet veel water opneemt. Je kunt ook kiezen voor waterdichte materialen als Dyneema, maar dit is een erg duur materiaal.

Deel 2 – Welke opties zijn er nog meer op een rugzak?

Met of zonder frame

Of een frame nodig is, hangt af van het gewicht dat je wilt gaan dragen. Dagrugzakken hebben zelden tot nooit een frame. Rugzakken tot 45 liter soms wel en soms niet, en grotere rugzakken altijd wel. Ik raad je aan om voor een frame te kiezen in het begin, want het draagcomfort zonder frame gaat snel achteruit bij een gewicht boven de 8-10 kilo, en daar zit je al snel aan.

Een frame verdeelt het gewicht beter over je lichaam en zorgt ervoor dat het rugpand stijf blijft en de rugzak niet gaat hangen of vervormen. Het frame zit vast in de heupband, die het gewicht dan over je heupen verdeelt. Als je toch kiest voor frameloos, wordt de manier van inpakken erg belangrijk. De spullen binnenin moeten dan namelijk de stevigheid van je rugzak gaan vormen. Een goede ultralichte rugzak zonder frame kun je bijvoorbeeld bestellen bij het Nederlandse Herder Gear. En als je eens een keer een lichte rugzak wilt uitproberen zonder hem gelijk te hoeven kopen, kun je tegenwoordig ook in Nederland terecht bij Hikers House om lichtgewicht spullen te huren!

Heupband

Hier kan ik kort over zijn: je wilt een heupband bij alles boven de 25 liter. Zonder heupband, draag je het volledige gewicht op je schouders, en daar ga je op den duur last van krijgen. Een rugzak met frame heeft altijd een heupband.

Een goede heupband verdeelt het gewicht van de rugzak over je heupen en weg van je schouders. Maximaal 20% van het gewicht zou maar op je schouders moeten rusten, en 80% op je heupen. Maar als je een heupband hebt, wordt de ruglengte van de rugzak erg belangrijk. Zorg dat je een rugzak koopt die verkrijgbaar is in verschillende ruglengtes, en meet je rug van tevoren goed op. (Kijk hier voor instructies over hoe je je rug moet opmeten). Er zijn ook rugzakken die een rugpand hebben dat je kunt instellen op jouw lengte. Dit is erg handig, maar voegt wel weer gewicht toe.

De heupband zou precies op je heupbot moeten rusten, waarbij ongeveer 1/3 van de gordel boven je heupbot uit moet steken, en 2/3 eronder.

Vakken

De vakken die (bijna) elke rugzak heeft:

Hoofdcompartiment: Het belangrijkste vak is uiteraard het binnenvak. Dit is bij mij een groot vak, zonder onderverdeling. Sommige rugzakken hebben een interne divider, waardoor je bijvoorbeeld je slaapzak of tent onderin kunt stoppen, gescheiden van je overige spullen. Ik ben hier al snel vanaf gestapt, omdat het voor mij weinig toevoegt, behalve gewicht.

Zijvakken: Verder heeft bijna elke rugzak wel zijvakken, die handig zijn voor waterflessen en evt. andere spullen waar je gedurende de dag snel bij wilt kunnen. Zorg dat je het gewicht ook hier goed over verdeelt. Als je links twee waterflessen van een liter draagt, moet je dus rechts ook iets van 2 kilo dragen, anders drukt er de hele dag twee kilo extra op je linkerkant. Beter is dan aan elke kant één waterfles.

Voorvak: Vaak een elastisch vak waar je dingen in kunt proppen waar je overdag snel bij moet kunnen, zoals regenjas of snacks. Ook handig voor natte spullen of vieze spullen.

De optionele vakken:

Topvak: Vaak hebben rugzakken een topvak of zelfs een zgn. brain bovenin. Een brain is een apart vak dat je kunt gebruiken als sluiting van je rugzak, en vaak ook eraf kunt halen. Meestal zitten er ook weer allerlei andere zakjes binnenin. In sommige modellen kun je dit gedeelte zelfs apart gebruiken als tas. Het heeft vaak plek voor telefoon, sleutels, kaarten en allerlei losse spulletjes. Heel handig, maar ook zwaar. Wat mij betreft niet nodig.

Binnenvakjes: Verschillend per model, een van de meest voorkomende binnenvakjes is een extra vak tegen het frame aan, vaak bedoeld voor een waterzak. Dan zit er vaak ook een doorvoer in naar buiten toe, voor het drinkslangetje. Als je weleens een waterzak gebruikt, is dit handig. Ik gebruik er een in erg droge gebieden waar ik veel moet drinken (woestijn). Als ik mijn waterzak niet bij me heb, gebruik ik dit vak meestal om mijn slaapmat in op te bergen. Door deze in vieren te vouwen in plaats van op te rollen, bespaar ik ruimte (ronde items zijn inefficiënt bij het inpakken), bespaar ik tijd bij het in- en uitpakken en heb ik wat extra padding bij mijn rug.

Ondervak: Sommige modellen hebben aan de onderkant een vakje, vaak voor een regenhoes, soms zelfs voor snacks of afval (bijv. Atompacks). Handig, maar niet essentieel.

Heupbandvakjes: De meeste heupbanden hebben vakjes op de riem. Ik gebruikte ze altijd voor snacks, handschoenen of mijn telefoon, tot ik een apart heuptasje begon te gebruiken. Sindsdien gebruik ik de heupvakjes amper nog. Als de vakjes in de gordel zijn geïntegreerd, kan de inhoud het lastiger maken om de riem vast te maken. Beter zijn losse, aparte tasjes die je aan de riem kunt vastmaken, zodat je kunt kiezen of je ze wel of niet mee wilt nemen. De inhoud vervormt dan de riem zelf ook niet.

Schouderbandvakjes: Geïntegreerd in de schouderband (mesh elastiek), of als los tasje. Handig voor items als zonnebril, telefoon, kleine waterfles, zonnebrand of zelfs kleine camera. Ik ben fan.

Ga na welke items je overdag wilt kunnen pakken zonder je rugzak af te hoeven doen (bijv. camera, navigatie, water en snacks) en waar je snel bij wilt kunnen (regenkleding, lunch) en bedenk waar je die kan opbergen in de rugzak die je op het oog hebt.

Loadlifters

De riempjes die van de rugzak naar je schouderbanden lopen. Bedoeld om de rugzak wat meer naar voren te kunnen trekken, om het gewicht wat meer richting je lichaam te trekken en zo het dragen efficiënter maken. Als je een frame en een heupband hebt, wil je ook loadlifters.

Daisy chain

De gewoven band met lussen erin die je vaak over de schouderbanden ziet lopen, en bij meer militair geïnspireerde rugzakken ook vaak op de zijkanten of voorkant. De lussen kun je gebruiken om dingen aan vast te binden en maken je rugzak dus veelzijdiger. Je kunt er carabiners aan hangen, elastieken aan bevestigen, of extra vakjes of tasjes. Handig indien met mate gebruikt. Ik heb er mijn telefoontasje en mijn Garmin Inreach aan hangen.

Oneindige keuzes

Er zijn natuurlijk nog meer opties die rugzakken kunnen hebben, zoals een lus voor je ijsbijl, bevestiging voor je wandelstokken als je ze even niet in de hand wilt houden, en zo kan ik nog wel even doorgaan. Als je rugzak deze dingen niet heeft, en je blijkt ze later toch nodig te hebben, kunnen deze dingen meestal makkelijk worden toegevoegd met een beetje knutselwerk, dus laat hiervan nooit de keuze voor een rugzak afhangen.

De belangrijkste overwegingen zijn de pasvorm en de inhoud. Het is belangrijk om een rugzak even uit te testen voor je er wekenlang mee door onherbergzame gebieden gaat lopen. In de meeste winkels mag je best even testen met wat zakken erin, maar eigenlijk zegt dit weinig. Als de rugzak gelijk al oncomfortabel aanvoelt, dan weet je genoeg. Maar meestal voelt het in de winkel prima. Je weet pas echt wat je aan een rugzak hebt, als je ermee door de hel bent geweest en aan het andere eind er weer uitkomt. Maar ja, die hebben ze meestal niet voorhanden in de winkel. We doen het dus maar met de informatie die we wel hebben.

Nog een paar belangrijke dingen:

Hoe is de rugzak gemaakt?

Schouderbanden

De meeste rugzakken hebben zogeheten J-banden. Gemaakt voor mensen met een vierkant bovenlichaam. De banden lopen van de schouders recht naar beneden en zwenken dan onder de oksels richting de rugzak. In de vorm van een ‘J’ dus.

Gelukkig komen er ook steeds meer rugzakken met S-vormige schouderbanden. Vaak op specifieke ‘vrouwenmodellen’, maar ook wat kleinere mannen kunnen de voorkeur geven aan S-vormige banden. Deze lopen vanaf de schouders eerst iets naar binnen, om dan met een bochtje onder de oksels weg te buigen. Als je geen vierkante schouders hebt, is dit vaak prettiger om te dragen.

Bij een merk als ULA Equipment kun je kiezen of je S-banden of J-banden wilt.

Materiaal

Een mainstream rugzak is vaak van een stevig polyester of nylon gemaakt. Gaat lang mee, is niet waterdicht en houdt water lang vast.

Nieuwere materialen zijn wat lichter en soms ook waterdicht. Dyneema is waterdicht en erg stevig. Dit zorgt ervoor dat de rugzak geen water opneemt en langer het vocht buitenhoudt. De naden zijn niet getaped, dus waterdicht zijn ze niet, houd hier rekening mee! Verder is er een keur aan nieuwe materialen waar momenteel veel ontwikkelingen in zijn. Vrijwel elk jaar komen fabrikanten van ultralight materialen wel met een nieuw wondermateriaal dat lichter, goedkoper, duurzamer of wat dan ook is.

Frame

Ik heb het al even gehad over wel of geen frame, maar ook in de soorten frames zijn er veel verschillen. Ik vind het fijn om een frame te hebben dat ik kan verwijderen, want dan kan de rugzak makkelijk in de was, en kan ik de rugzak ook omtoveren tot een formaat dat geschikt is voor handbagage in een vliegtuig. Sommige frames kun je aanpassen aan je lichaam door ze te verbuigen, sommige (vaak de modellen die meer gewicht moeten kunnen dragen), zijn meer rigide en niet aan te passen.

Sommige merken (bijv. Osprey of Zpacks) hebben een gebogen frame (een zgn. trampoline), dat van de rug wegbuigt en zo lucht tussen de rug en het rugpand laat circuleren. In mijn ervaring vinden veel mannen dat fijn (zij zweten misschien wat meer), maar vrouwen wat minder. Ik vond het zelf verschrikkelijk en heb mijn rugzak met gebogen frame snel weer verkocht, omdat de curve de rugzak moeilijk in te pakken maakte, het gewicht hierdoor meer naar achteren ging hangen en de punten van het frame aan de onderkant in mijn heupen duwde, wat heel oncomfortabel was.

Zoals je hebt kunnen lezen, zijn er heel wat dingen die je moet overwegen. Ik zou hier makkelijk nog zes pagina’s meer over kunnen schrijven, maar voor nu laat ik het hier even bij. Je hebt vast al genoeg om over na te denken zo.

Heb je nog meer vragen over rugzakken? Stel ze in de comments hieronder!